Logopedische praktijk

SMOG - Spreken Met Ondersteuning van Gebaren

Kinderen en volwassenen met een taalachterstand of verstandelijke beperking hebben het soms moeilijk om te vertellen wat ze willen, wat vaak tot heel wat onbegrip en frustratie leidt. SMOG – Spreken Met Ondersteuning van Gebaren – kan helpen om de communicatie tussen kinderen en hun ouders, leerkrachten en begeleiders heel wat makkelijker te laten verlopen.

SMOG omvat ongeveer 600 gebaren", vertelt logopediste Katleen Hessels van de Brabantse Dienst voor Thuisbegeleiding die gezinnen aan huis begeleidt. "Heel wat gebaren spreken voor zich, zoals eten, slapen en drinken. Daarnaast kan één gebaar verschillende woorden ondersteunen: stoel, krukje en bank hebben eenzelfde gebaar, dat alleen wat groter of kleiner wordt gemaakt naargelang het voorwerp. Ook met mimiek en lichaamstaal, plaats, richting en snelheid kan je nuances aanbrengen. In mijn begeleidingen raad ik ouders SMOG aan als hun kind moeilijk tot gesproken taal komt. Als ook de ouders en de leerkracht hiermee communiceren, zien we soms een sterke vooruitgang."

SMOG voegt een extra dimensie toe aan het spreken, de gebaren maken de taal visueel. "Het is niet de bedoeling het spreken weg te laten, maar wel om het betekenisdragende woord in de zin te ondersteunen met een gebaar. Als we gebaren gebruiken, gaan we automatisch trager praten en zien we vaak dat kindjes naast het gebaar ook klankjes imiteren. Zo blijven we ook het spreken stimuleren."

Op zich is het niet moeilijk om SMOG te leren, vervolgt Katleen. "Bij kinderen starten we met het aanleren als we zien dat ze bewegingen beginnen te imiteren. Voor de ouders is het wel eventjes wennen om gebaren te gebruiken tijdens het spreken, maar eigenlijk is het niet moeilijk. Je begint met een paar gebaartjes en dat breidt zich mettertijd uit. En dan zie je dat kinderen zich beter in hun vel gaan voelen. Ze worden minder gefrustreerd en agressief, en begrijpen de taal beter. Zo kunnen ze zelf vertellen wat ze in een boek zien of kunnen ze zelf om een koekje vragen."

Het verhaal van Kjell

In het najaar van vorig jaar begon de mama van Kjell met SMOG. "Kjell heeft een motorische achterstand die zich richtte op het spraakorgaan', vertelt vader Luk. "SMOG heeft hem en ons erg veel geholpen. Hij kan zich nu beter uitdrukken en is niet meer zo gefrustreerd. Als hij een woord niet zo goed kan uitspreken, maakt hij er een gebaar bij, en dan weten wij, en ook zijn broer van acht, wat hij bedoelt."

Uiteindelijk zal Kjell minder en minder gebruikmaken van SMOG, want het is de bedoeling dat hij uiteindelijk gewoon spreekt. "Kjell wordt nu drie jaar en is hier een klein jaar mee bezig. De geleerde gebaren gebruiken we bijna dagelijks, dus die zijn niet zo moeilijk. Enkel fijne verschillen zijn soms niet zo duidelijk, maar vanuit de context blijkt meestal wel wat hij bedoelt. In september gaat hij naar school, en de kleuterleidsters leren ook al wat. Zo voelt hij zich beter in de klas."